Predella tryptyku Wniebowziêcie Matki Boskiej, Warta II, ok. 1515
Ewa Marxen - Wolska
Streszczenie:
Omawiane części predelli, wraz z sześcioma kwaterami tryptyku, znajdowały się w latach 1953 - 1996, w Galerii Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowemu w Warszawie pod
nr. inwentarza 210486.
Odkrywcą zabytku był w 1844 roku Kazimierz Strączyński. Od niego dowiadujemy się, że kościół św. Mikołaja w Warcie, wzniesiony ok. połowy XIV w. był kilkakrotnie przekształcany, a w 1801 roku, spustoszony przez pożar, doczekał się odnowienia dopiero
po kilkunastu latach. Wtedy to ustawiono w prezbitrium pseudo barokowy ołtarz, który był kompilacją wielu elementów dekoracyjnych pozyskanych z pobliskich miejscowości.
W środku tej oprawy umieszczono zdekomponowany, wczesno renesansowy tryptyk,
z największym w malarstwie polskim, ponad osiem metrów kwadratowych, obrazem tablicowym Wniebowzięcia Matki Boskiej. W bocznych częściach ołtarza przymocowano
w sposób nieruchomy, dwa skrzydła z sześcioma dwustronnie malowanymi kwaterami. Czołową malowaną płytę predelli tryptyku, pocięto na trzy części, z których dwie boczne,
z półpostaciami świętych, oprawione w ramy, wmontowano w ołtarz po dwóch stronach tabernakulum. Środkowa część z półpostacią Matki Boskiej z Dzieciątkiem, znalazła się poza obrębem ołtarza.
W roku 1934 wymontowany z ołtarza tryptyk został wypożyczony na Ogólnopolską Wystawę Sztuki Gotyckiej w Warszawie.
Po zamknięciu wystawy w 1935 r. został
on powierzony do konserwacji w Pracowni Konserwatorskiej na Zamku Królewskim
w Warszawie. Zakończenie konserwacji i transport tryptyku do Warty, przewidziany był
na wrzesieñ 1939 roku. Wybuch wojny przeszkodził w realizacji zamierzenia, a tryptyk został zdeponowany w gmachu Muzeum Narodowego w Warszawie. Wywiezienie ołtarza, przez Niemców, w roku1940 do Krakowa na Wawel, było początkiem jego degradacji i niszczenia. Po wojnie, w roku 1947, część środkowa wróciła do kościoła parafialnego w Warcie,
a pozostałe zachowane elementy, w 1953 roku zostały wpisane do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.
Grube deski (ponad 3 cm), pociętego podobrazia predelli, pozbawione wzmocnień konstrukcyjnych, na skutek niekorzystnych warunków otoczenia, uległy bardzo dużemu zniekształceniu przez beczkowate wygięcie.
Kompleksowa konserwacja i restauracja tryptyku, przeprowadzana
w latach 1993-1999 przewidywała przywrócenie predelli jej pierwotnego kształtu,
z wyprostowaniem płyty podobrazia włącznie. Zabieg ten wykonałam w sposób dotychczas nie stosowany przez wykorzystanie zdolności pełzania komórek drewna. Polegał on na długotrwałym (27 miesięcy),kontrolowanym, ukierunkowanym nawilżaniu płyty podobrazia
i nałożeniu na odwrocie, po jej wyprostowaniu, stabilizującego parkietu o metalowo drewnianej konstrukcji.
01. Tryptyk Wniebowzięcia Matki Boskiej, rekonstrukcja komputerowa.
02. Skrzydła i predella w chwili przejmowania ich z Muzeum Narodowego do kościoła w Warcie.
03. Izolowanie odwrocia płyty podobrazia, przed bezpośrednim działaniem pary wodnej powietrza.
04. Predella w odtworzonym układzie pierwotnym, podczas opracowań konserwatorskich.
05 i 06. Różne stosowane metody prostowania i stabilizacji drewnianych podobrazi.
07. Trzy części obrazu predelli po wyprostowaniu płyt podobrazia i po przymocowaniu parkietu.
08. Komora klimatyzacyjna z umieszczonymi w niej trzema częściami obrazu.
09. Parkiet składający się z drewnianych kostek i metalowych prowadnic.
