Temat 1
Problematyka technologiczna i konserwatorska dzieł malarskich Ksawerego Dunikowskiego na przykladach sześciu obrazów z Muzeum Narodowego w Warszawie
(Oddział w Królikarni)
prace magisterskie, UMK Toruń
Ewa Doleżyńska, Renata Szelwach
pod kierunkiem prof. dr. Bogumiły Rouby i mgr Joanny Arszyńskiej
Streszczenie:
Powodem podjęcia badań nad obrazami Xawerego Dunikowskiego stała się konserwacja i restauracja sześciu z dużego zespołu dzieł malarskich tego artysty, przeprowadzona w Zakładzie Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej. Przedmiotem opracowania były trzy obrazy na płótnie, jeden kolaż oraz dwa obrazy na sklejce stanowiące własność Muzeum Narodowego Oddz. Królikarnia w Warszawie, Jeden 7 powstałych na sklejce obrazów jest dwustronnie malowany. Mimo przeprowadzenia w ciągu minionych lat licznych zabiegów konserwatorskich, nic tylko w odniesieniu do omawianych obrazów, ale również całości zbioru znajdującego się w Królikami, nic powstało wcześniej opracowanie omawiające zagadnienia konserwacji, budowy technicznej, technologii wykonania prac malarskich X. Dunikowskiego. Podjęte zadanie miało na celu stworzenie podstawowej wiedzy, która ułatwiłaby w przyszłości wszelkie przedsięwzięcia mające na celu zarówno konserwacją, restaurację jak i profilaktyczną ochroną dorobku artysty. W wyniku przeprowadzonych badań i prac udało się dokonać analizy techniki i technologii, a także stanu zachowania i problematyki konserwatorskiej obrazów artysty, który zostawił po sobie dość pokaźną ilość dzieł malarskich. Równocześnie wypracowane zostały metody mogące stanowić podstawę konserwacji całej spuścizny artysty. Podczas wybierania obrazów starano się skompletować zespół reprezentujący zniszczenia typowe dla całego malarstwa Dunikowskiego. Konserwacja i restauracja obrazów X. Dunikowskiego dostarczyła wiciu problemów, głównie na skutek specyficznego podejścia artysty do zagadnień warsztatowych. Większość zniszczeń była skutkiem złego użycia materiałów. Jak wynika z niektórych przekazów, Dunikowski sprawy techniczne stawiał na dalszym miejscu i zdawałoby się nic zajmowało go zagadnienie trwałości dzieł. Na początku należało, więc postawić sobie pytanie jak daleko, w takim przypadku może sięgać ingerencja i jakiego zakresu prac konserwatorskich i restauratorskich będzie dotyczyć. Wiele emocji dostarczyła dyskusja nad faktem specyficznego wyglądu obrazu „Trupia czaszka'1. Trudno było jednoznacznie stwierdzić, czy charakterystyczne, „falbankowe" pofalowania płótna wokół przyklejonej na sztywny klej tektury, były efektem zamierzonym, powstałym podczas tworzenia obrazu i zaakceptowanym przez autora, czy też powstałym później na skutek długotrwałego działania zmian klimatycznych. Podobnie dyskusyjna była zasadność podklejania i uzupełniania zniszczonych krawędzi sklejki w obrazie „Portret córki" (awers), „Portret dziewczyny" (rewers). Ponieważ artysta namalował portrety na już zniszczonym podłożu, czynność ta nie byłaby przywracaniem stanu niegdyś istniejącego a kreacją. Ostatecznie postanowiono, więc wykazać się pokorą wobec zabytku i wstrzemięźliwością przed doprowadzaniem go do stanu w naszym wyobrażeniu, właściwego i pierwotnego. Pewnych trudności, z technicznego, a zarazem estetycznego punktu widzenia, dostarczył sposób eksponowania tego dwustronnego obrazu, ponieważ awers namalowany zastał w poprzek prostokątnej sklejki, natomiast rewers - wzdłuż. Jak wynika z tych sygnalizujących złożoną problematykę przykładów, nie była to rutynowa konserwacja. Doświadczenie to pozwoliło uzmysłowić po raz kolejny, że sprawa konserwacji i restauracji nowoczesnej sztuki pozostaje problemem w dużej mierze nadal otwartym, zaś zagadnienia tylko z pozoru błahe wymagają przemyslanych, indywidualnych rozstrzygnięć. Prace przy obrazach przeprowadzone zostały w ścisłej współpracy z MN w Warszawie w ramach dyplomów Ewy Dolcżyńskiej L Renaty Szclwach zrealizowanych pod kierunkiem Bogumiły Rouba i Joanny Arszyńskiej, w oparciu o pracą magisterską Renaty Szclwach, której promotorem była prof dr Bogumiła Rouba. Artykuł zawiera ustalenia dokonane zarówno w trakcie badań, samej realizacji konserwatorskiej, jaki w ramach badawczej pracy magisterskiej.
prace magisterskie, UMK Toruń
Ewa Doleżyńska, Renata Szelwach
pod kierunkiem prof. dr. Bogumiły Rouby i mgr Joanny Arszyńskiej
Streszczenie:
Powodem podjęcia badań nad obrazami Xawerego Dunikowskiego stała się konserwacja i restauracja sześciu z dużego zespołu dzieł malarskich tego artysty, przeprowadzona w Zakładzie Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej. Przedmiotem opracowania były trzy obrazy na płótnie, jeden kolaż oraz dwa obrazy na sklejce stanowiące własność Muzeum Narodowego Oddz. Królikarnia w Warszawie, Jeden 7 powstałych na sklejce obrazów jest dwustronnie malowany. Mimo przeprowadzenia w ciągu minionych lat licznych zabiegów konserwatorskich, nic tylko w odniesieniu do omawianych obrazów, ale również całości zbioru znajdującego się w Królikami, nic powstało wcześniej opracowanie omawiające zagadnienia konserwacji, budowy technicznej, technologii wykonania prac malarskich X. Dunikowskiego. Podjęte zadanie miało na celu stworzenie podstawowej wiedzy, która ułatwiłaby w przyszłości wszelkie przedsięwzięcia mające na celu zarówno konserwacją, restaurację jak i profilaktyczną ochroną dorobku artysty. W wyniku przeprowadzonych badań i prac udało się dokonać analizy techniki i technologii, a także stanu zachowania i problematyki konserwatorskiej obrazów artysty, który zostawił po sobie dość pokaźną ilość dzieł malarskich. Równocześnie wypracowane zostały metody mogące stanowić podstawę konserwacji całej spuścizny artysty. Podczas wybierania obrazów starano się skompletować zespół reprezentujący zniszczenia typowe dla całego malarstwa Dunikowskiego. Konserwacja i restauracja obrazów X. Dunikowskiego dostarczyła wiciu problemów, głównie na skutek specyficznego podejścia artysty do zagadnień warsztatowych. Większość zniszczeń była skutkiem złego użycia materiałów. Jak wynika z niektórych przekazów, Dunikowski sprawy techniczne stawiał na dalszym miejscu i zdawałoby się nic zajmowało go zagadnienie trwałości dzieł. Na początku należało, więc postawić sobie pytanie jak daleko, w takim przypadku może sięgać ingerencja i jakiego zakresu prac konserwatorskich i restauratorskich będzie dotyczyć. Wiele emocji dostarczyła dyskusja nad faktem specyficznego wyglądu obrazu „Trupia czaszka'1. Trudno było jednoznacznie stwierdzić, czy charakterystyczne, „falbankowe" pofalowania płótna wokół przyklejonej na sztywny klej tektury, były efektem zamierzonym, powstałym podczas tworzenia obrazu i zaakceptowanym przez autora, czy też powstałym później na skutek długotrwałego działania zmian klimatycznych. Podobnie dyskusyjna była zasadność podklejania i uzupełniania zniszczonych krawędzi sklejki w obrazie „Portret córki" (awers), „Portret dziewczyny" (rewers). Ponieważ artysta namalował portrety na już zniszczonym podłożu, czynność ta nie byłaby przywracaniem stanu niegdyś istniejącego a kreacją. Ostatecznie postanowiono, więc wykazać się pokorą wobec zabytku i wstrzemięźliwością przed doprowadzaniem go do stanu w naszym wyobrażeniu, właściwego i pierwotnego. Pewnych trudności, z technicznego, a zarazem estetycznego punktu widzenia, dostarczył sposób eksponowania tego dwustronnego obrazu, ponieważ awers namalowany zastał w poprzek prostokątnej sklejki, natomiast rewers - wzdłuż. Jak wynika z tych sygnalizujących złożoną problematykę przykładów, nie była to rutynowa konserwacja. Doświadczenie to pozwoliło uzmysłowić po raz kolejny, że sprawa konserwacji i restauracji nowoczesnej sztuki pozostaje problemem w dużej mierze nadal otwartym, zaś zagadnienia tylko z pozoru błahe wymagają przemyslanych, indywidualnych rozstrzygnięć. Prace przy obrazach przeprowadzone zostały w ścisłej współpracy z MN w Warszawie w ramach dyplomów Ewy Dolcżyńskiej L Renaty Szclwach zrealizowanych pod kierunkiem Bogumiły Rouba i Joanny Arszyńskiej, w oparciu o pracą magisterską Renaty Szclwach, której promotorem była prof dr Bogumiła Rouba. Artykuł zawiera ustalenia dokonane zarówno w trakcie badań, samej realizacji konserwatorskiej, jaki w ramach badawczej pracy magisterskiej.
- Silne zniekształcenia płótna w obrazie
„Kompozycja abstrakcyjna z czaszką” - „Portret dziewczyny”.
Spękania i ubytki fragmentów forniru - Wyniki badania wytrzymałości spoin Plextolu D498 i polioctanu winylu na zmienne warunki klimatyczne
- Rozłożenie Plexisolu P-550 w próbkach zaprawy na płótnie. Żółty kolor pochodzi od fluoresceiny. Widok w świetle UV.
- „Kobieta w czerwonej sukni” po opracowaniu
- Obraz dwustronnie malowany w ramie z Plexiglasu
