Temat 8
Cztery interwencje konserwatorskie w jednym obrazie.
Obraz na drewnie Madonna w ogrodzie mistycznym z Gościeszyna, XVw
Jerzy Wolski, Ewa Marxen-Wolska (Łódź)
Streszczenie:
Obraz przedstawiający Madonnę w ogrodzie mistycznym z Gościeszyna, namalowany na podobraziu drewnianym w latach 1480 – 1490, przypisywany jest mistrzowi z kręgu Dirk Boutsa. Sam obraz jak i jego historia stanowią źródło informacji mogących interesować zarówno historyków sztuki, jak i konserwatorów dzieł sztuk plastycznych. Analiza formalna przedstawienia dostarcza informacje o: kompozycyjnym założeniu pierwszego planu, płaszczyznowym potraktowaniu tła, plastycznym zaakcentowaniu osi, statycznym podziale kompozycji, ruchu form ilustrujących dialog, plastycznym podkreśleniu głównej postaci małego Jezusa i bogatej treści przekazu wpisanej w formie wielo znaczących symboli. Osobnym tematem są bogate draperie i tkaniny wypełniające większą część powierzchni obrazu. Historia omawianego obrazu, dobrze udokumentowana w czterech interwencjach konserwatorskich, opisuje losy i ilustruje stan zachowania w okresie siedemdziesięciu lat ubiegłego stulecia. Pierwsza rozpoznana interwencja Smoguleckiego z roku 1934, polegała na wymianie drewnianego podobrazia i przemalowaniu kompozycji bez liczenia się z zachowanymi pierwotnymi warstwami malarskimi. Drugie działania przeprowadzone przez Ewę i Jerzego Wolskich w roku 1959, miały na celu kompleksową konserwację i restaurację obrazu przez ponowną wymianę podobrazia, usunięcie przemalowań, wprowadzenie nowych kitów i wykonanie pełnej rekonstrukcji malarskiej. Po 14 latach, na skutek radykalnych zmian warunków otoczenia w czasie remontu kościoła, stan obrazu uległ znacznemu pogorszeniu co spowodowało konieczność trzeciej interwencji, zrealizowanej tym razem przez Teresę Żurkowską, która usunęła nałożone poprzednio kity, w ich miejsce wprowadziła nowe i ponownie wykonała pełną rekonstrukcję malarską. Kolejne nieszczęście, które spotkało obraz, to jego kradzież w roku 1992. Warunki w jakich znajdował się w ciągu 6 lat, do czasu jego odzyskania, były najgorsze z najgorszych co spowodowało daleko posuniętą degradację i zniszczenie warstw malarskich. Odzyskanie obrazu w roku 1999 umożliwiło przeprowadzenie czwartej interwencji konserwatorskiej, wykonanej ponownie, po 40 latach, przez Ewę i Jerzego Wolskich. Opisując interwencje konserwatorskie pod względem technicznym można stwierdzić,że były one ze sobą zbieżne, z wyjątkiem działań Smoguleckiego, które nie mieszczą się w pojęciach konserwacji i restauracji dzieł sztuki. Istotne różnice zaistniały w zakresie opracowań rekonstrukcji malarskich. Jednym opracowaniem było falsyfikatowe podrabianie oryginału z malowaniem siatki spękań włącznie. Drugim czytelne dla każdego, graficzne kreskowanie (tratteggio) rekonstruowanej powierzchni. Rekonstruowanie falsyfikatowe z punktu widzenia etyki zawodowej jest nieuczciwe, ponieważ wprowadza widza w błąd, a dziełu odbiera autentyczność przez fałszowanie jego stanu faktycznego. Inne różnice widoczne w interpretacjach malarskich rekonstruowanych fragmentów, zależne były od indywidualnych cech i możliwości artystów konserwatorów.
Obraz na drewnie Madonna w ogrodzie mistycznym z Gościeszyna, XVw
Streszczenie:
Obraz przedstawiający Madonnę w ogrodzie mistycznym z Gościeszyna, namalowany na podobraziu drewnianym w latach 1480 – 1490, przypisywany jest mistrzowi z kręgu Dirk Boutsa. Sam obraz jak i jego historia stanowią źródło informacji mogących interesować zarówno historyków sztuki, jak i konserwatorów dzieł sztuk plastycznych. Analiza formalna przedstawienia dostarcza informacje o: kompozycyjnym założeniu pierwszego planu, płaszczyznowym potraktowaniu tła, plastycznym zaakcentowaniu osi, statycznym podziale kompozycji, ruchu form ilustrujących dialog, plastycznym podkreśleniu głównej postaci małego Jezusa i bogatej treści przekazu wpisanej w formie wielo znaczących symboli. Osobnym tematem są bogate draperie i tkaniny wypełniające większą część powierzchni obrazu. Historia omawianego obrazu, dobrze udokumentowana w czterech interwencjach konserwatorskich, opisuje losy i ilustruje stan zachowania w okresie siedemdziesięciu lat ubiegłego stulecia. Pierwsza rozpoznana interwencja Smoguleckiego z roku 1934, polegała na wymianie drewnianego podobrazia i przemalowaniu kompozycji bez liczenia się z zachowanymi pierwotnymi warstwami malarskimi. Drugie działania przeprowadzone przez Ewę i Jerzego Wolskich w roku 1959, miały na celu kompleksową konserwację i restaurację obrazu przez ponowną wymianę podobrazia, usunięcie przemalowań, wprowadzenie nowych kitów i wykonanie pełnej rekonstrukcji malarskiej. Po 14 latach, na skutek radykalnych zmian warunków otoczenia w czasie remontu kościoła, stan obrazu uległ znacznemu pogorszeniu co spowodowało konieczność trzeciej interwencji, zrealizowanej tym razem przez Teresę Żurkowską, która usunęła nałożone poprzednio kity, w ich miejsce wprowadziła nowe i ponownie wykonała pełną rekonstrukcję malarską. Kolejne nieszczęście, które spotkało obraz, to jego kradzież w roku 1992. Warunki w jakich znajdował się w ciągu 6 lat, do czasu jego odzyskania, były najgorsze z najgorszych co spowodowało daleko posuniętą degradację i zniszczenie warstw malarskich. Odzyskanie obrazu w roku 1999 umożliwiło przeprowadzenie czwartej interwencji konserwatorskiej, wykonanej ponownie, po 40 latach, przez Ewę i Jerzego Wolskich. Opisując interwencje konserwatorskie pod względem technicznym można stwierdzić,że były one ze sobą zbieżne, z wyjątkiem działań Smoguleckiego, które nie mieszczą się w pojęciach konserwacji i restauracji dzieł sztuki. Istotne różnice zaistniały w zakresie opracowań rekonstrukcji malarskich. Jednym opracowaniem było falsyfikatowe podrabianie oryginału z malowaniem siatki spękań włącznie. Drugim czytelne dla każdego, graficzne kreskowanie (tratteggio) rekonstruowanej powierzchni. Rekonstruowanie falsyfikatowe z punktu widzenia etyki zawodowej jest nieuczciwe, ponieważ wprowadza widza w błąd, a dziełu odbiera autentyczność przez fałszowanie jego stanu faktycznego. Inne różnice widoczne w interpretacjach malarskich rekonstruowanych fragmentów, zależne były od indywidualnych cech i możliwości artystów konserwatorów.
01. Inwentaryzacja Smoguleciego. Stan obrazu przed konserwacją i restauracją w roku 1959.
02. Po przeniesieniu na nowe podobrazie, usunięciu przemalowań i założeniu kitów.
03. Po konserwacji i restauracji w pracowni Wolskich w roku 1999.
04. Płasko ujęty pierwszy plan kompozycji.
05. Pionowe elementy stabilizujące horyzontalny układ kompozycji.
06. Ruch form plastycznych ilustrujący dialog prowadzony między Matką i Synem.
07. Stan warstw malarskich, po odzyskaniu obrazu w roku 1998, przed konserwacją.
08. Rekonstrukcja malarska wykonana metodą falsyfikatową, przez podrabianie oryginału.
09. Rekonstrukcja malarska wykonana techniką pionowego kreskowania (tratteggio).
