Ludmiła Tymińska
pod kierunkiem prof. dr. Marii Roznerskiej i prof. dr. Bogumiły Rouba
Streszczenie:
Myślą przewodnią projektu badawczego była idea znalezienia swoistego „kitu do
płótna", który wypełniłby ubytki o najbardziej skomplikowanych kształtach, tworząc z oryginałem sztywne i trwałe połączenia; kitu, którego właściwości mechaniczne,
higroskopijne, grubość i fakturę można swobodnie modyfikować dostosowując do parametrów
zachowanej materii. Materiał taki byłby szczególnie przydatny do uzupełniania obiektów o
płótnie martwym i bardzo zniszczonym, obrazów dwustronnie malowanych i o nietypowej grubości
czy fakturze.
W opracowywanej metodzie zaproponowano zastąpienie tradycyjnej wstawki płóciennej pulchną,
podatną na kształtowanie masą formowaną z wodnej zawiesiny włókien lnianych bezpośrednio w miejscach ubytków metodami opracowanymi w konserwacji papieru. W związku z tym, że płótno i
masa włóknista zasadniczo różnią sią budową w badaniach porównywano właściwości obu
materiałów, odnosząc je także do parametrów tkaniny zdegradowanej i skomplikowanego
kompozytu jakim jest struktura obrazu. Określano właściwości mechaniczne i higrostateczność
poszczególnych materiałów i połączeń między nimi oraz poddano starzeniu klimatycznemu próbne
uzupełnienia. Szukano odpowiedzi na pytanie czy masa włóknista może być skutecznym, trwałym
i przede wszystkim bezpiecznym uzupełnieniem podobrazia płóciennego i czy do wykonania
reperacji można bezpośrednio zaadaptować metody i urządzenia papiernicze wykorzystujące
stosunkowo duże jak na zabiegi przy obrazach na płótnie - ilości wody.
Przeprowadzone doświadczenia dały bardzo obiecujące rezultaty wskazując, że masy włókniste o
odpowiednio dobranym składzie mogą w określonych przypadkach być lepszym uzupełnieniem niż
tradycyjne wstawki, ale jednocześnie zasygnalizowały potencjalne zagrożenia wynikające ze
stosowania metody w sposób nie do końca świadomy. Praca la stała się przyczynkiem do
dalszych, szerokich badań, które mają za zadanie dopracowanie sposobów nanoszenia oraz
programowania i modyfikowania właściwości masy, a przede wszystkim stworzenie pełnego i
jasnego obrazu zalet, wad i możliwości metody, która na dzień dzisiejszy pozostaje jeszcze w
fazie eksperymentu. Wyniki dalszych badań muszą dać gwarancję, że w momencie wprowadzenia do
praktyki konserwatorskiej, będzie ona stosowana w sposób w pełni kontrolowany, świadomy i
odpowiedzialny.
- Obraz na płótnie w daleko posuniętym stadium destrukcji
- Mokra masa uformowana maszynowo w szablonie wyciętym na podstawie kalki ubytków p r/ery suwanej z obiektu
- Uzupełnienie wylane w szablonie na brzegach widoczna cienka warstwa włókien, która tworząc się podczas formowania, będzie stanowiła naturalne wzmocnienie połączenia masy włóknistej i płótna
- Odwrocie obrazu z naniesionym uformowanym wcześniej mokrym arkuszem masy
- Uzupełnienia włókniste przed sprasowaniem i wysuszeniem
- Uzupełnienie po wysuszeniu i konsolidacji
- Uzupełnianie drobnych ubytków fragmentami mokrego arkusza masy na stole podświetlanym
- Usuwanie nadmiaru masy i porządkowanie krawędzi uzupełnienia
- Aparat PATRA do pomiaru higrostateczności wymiarowej arkuszy masy włóknistej
- Obserwacja zachowania próbek obrazów z uzupełnieniami w zmiennych warunkach klimatycznych.
